Türkiye’de tıbbi vasiyet, ötanazi, yardımlı intihar

Soru: 
Eşim als hastası 3 . yılaa giriyoruz. Eşimin hastalığı hızlı ilerledi ya da ben öyle düşünüyorum çünkü hemen hemen tüm işlevlerini kaybetti zar zor çorba kıvamında birseyler yediriyoruz suyu yarısı kendisi yarısını da havlu iciyor. Fakat gelelim ki asıl soruna peg trake hayır diyor kesinlikle istemiyor benim kararım diyor . Ben düne kadar mecburi bir durumda eşi olarak imzam geçer sanıyordum fakat Dr bana şöyle dedi siz eşi olarak karar veremezsiniz Eşinizin aklı başında kendi kararını kendisi verir dedi şimdi benim bu konuda sizce ne yapmam gerekir ?
Cevap: 

Dünyada çok farklı görüşler  ve uygulamalar var. İnsan hakları açısından bakıldığında eşinizin kararına saygı duymak gerekiyor. 

İnsan hakları "saygın yaşam ve saygın yaşam sonu" hakkını savunuyor. 

Fakat Türkiye’de pratikte uygulanamıyor. Çünkü Türkiye’de henüz tıbbi vasiyet, ötanazi, yardımlı intihar gibi tıbbi etik mevzuatı yok.

Örneğin dünyada batılı ülkelerde "Öncelikli direktif"  veya tıbbi vasiyet kavramı var. İlerleyici ve tıbbi girişimler gerektiren ALS hastaları, önceden, akli yetenekleri sağlam iken gelecekte Trakeostomi istemiyorum kararını veriyor ve tıbbi ve hukuksal bir kurul önünde imza altına alınıyor. Bu hakkın kullanılabildiği ülkelerde hospice adı verilen yaşam sonu bakımı verilen servislerde huzurlu yaşam sonu uygulaması ile yaşam sonlandırılıyor.

 

Türkiye’de ise, Şiddetli solunum güçlüğü, boğulma hissi ve hayati tehlike olduğunda ambulans çağıracaksınız. Ambulans mecburen hastaneye götürecek, hasta acil serviste ilk müdahale yapılacak.  Muhtemelen yoğun bakıma alınacak. Sözel veya yazılı bir belge doktor veya sağlık görevlisini bağlamaz. Çünkü hasta hayati tehlike durumunda sağlık personeli, doktorlar müdahale etmezlerse cinayetle suçlanacaktır. Hastanın bilinci karar veremeyecek duruma gelirse yine sizden imza alacaklar. İmza vermezseniz de hastayı kendi haline bırakamazlar. Hayatta tutmak için gerekli tıbbi girişimi yapmak durumunda kalacaklar. Bazen yoğun bakımda entübasyon yoluyla solunum desteği verilir. Fakat entübasyon süresi uzadıysa trakeostomi zorunlu olarak açılır. 

ALS Derneği olarak “SAĞLIK HİZMETLERİNDE ÖNCEDEN AÇIKLANMIŞ TALİMATLAR” adlı bir yönerge konusunda pek çok hasta ve hekim dernekleri ile birlikte Tıbbi Etik çalışmasını tamamladık. Fakat yönergenin sağlık bakanlığı tarafından kabul edilmesi ve daha da önemlisi kanun olarak yayınlanması gerekiyor. 

Aktif ötanazi Türkiye'de yasal değildir. Yürürlükte olan 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu'na göre, hastaya ötanazi uygulayan fail (hekim), tasarlayarak (taammüden) adam öldürme hükümlerine göre yargılanır ve ağırlaştırılmış müebbet (ömür boyu) hapis cezasıyla cezalandırılır. Bazı ülkelerde ötanazi yasal olmasa da, ötanazi faili cezaya çarptırılmaz.