Solunum cihazı ile uçak yolculuğu

Aşağıda okuyacağınız satırlar, ventilatör, aspiratör, akülü tekerlekli sandalye ile yaşayan  %95 fiziksel engelli bir ALS hastasının uçak yolculuğu konusundaki ilk kişisel tecrübelerini anlatıyor.

Yolculuk yapacağınız firmaya solunum cihazı ile yolculuk yapacağınızı bildirin. 
Küçük uçaklar uçuş sırasında elektrik vermiyor! 
Solunum cihazınızı yurtiçi uçan uçaklarda kendi bataryasından kullanmak zorundasınız. Kaç saat idare edeceğini bilmelisiniz. 
Amerika,  gibi ülkelere uçan a340 airbus uçaklar uçuş sırasında elektrik veriyor. 
Solunum cihazınızın uçak yolculuğuna uygun olduğuna dair bir belge bulundurmanızda fayda var. 
Akülü Tekerlekli sandalye ile uçak yolculuğu yapacaksanız; sandalye kabin içine alınmaz, bagaja vermek gerekiyor. Ancak uçak kapısına kadar kendi sandalyenizle gidebilirsiniz. 
Uluslararası Sivil Havacılık kurallarına göre cihazlarda kuru akü (Non-spillable) kullanmak gerekiyor. 
Önceden bildirirseniz apronu size göre ayarlamak zorundalar. Kapalı körük kapıdan uçağa alınırsınız. 

Yolculuğa hazırlık 
Her şeyin aksamadan gidebilmesi için hazırlıklara 2 ay öncesinden başlamam gerekiyordu. THY yazışmamızın 2 ay sonra cevap bulması  can sıkıcı oldu. Thy bu konuda çok bilgisiz, beceriksiz, sorumsuz! 

Sunexpress oldukça deneyimli ve anlayışlı. 

Doktor raporu  
Her şeyden önce, bir göğüs hastalıkları uzmanından görüş almak gerekiyor. Her ne kadar sivil havacılık kurallarına göre sadece “uçmasında sakınca yoktur" içerikli herhangi bir hekim raporu yeterli olsa da, solunum cihazı ile uçak yolculuğu konusunda en güvenilir bilgi ve tavsiyeleri göğüs hastalıkları uzmanından almak akıllıca olacaktır. Raporda ayrıca yolculuk sırasında kabin içinde kullanılacak cihaz ve malzeme listesi de yazılması uygun oluyor. Böylece “medikal doktor“ etiketli çantayı kabin içine alabilirsiniz.
Sivil havacılık kurallarına göre uçuştan 10 gün öncesine kadar alınan rapor geçerlidir. Bu nedenle son 10 gün içinde bir aksilik olmaması için dua etmekten başka çare yok. Nitekim yakın dostlarım, son 2 hafta tam bir karantina altında yaşadığımı bilirler.


Uçuş süresi ve akü  / batarya seçimi
Uçuş sırasında kabin içinde güvenle kullanılabilecek, sivil havacılık kurallarına uygun, bir güç kaynağı mutlaka gerekiyor. Bazı büyük havayolları firmaları uçuş sırasında elektrik desteği verseler de benim için uygun uçuş rotası olan şirket bunu sağlamıyordu. Bu nedenle solunum cihazı için 12 V DC desteği mutlaka kişisel olarak çözülmeli.

Benim solunum cihazım (Respironics Harmony Bipap S/T) ve uçuş süresi göz önüne alındığında marka uyumlu sırt çantası bataryayı solunum cihazı firmasından temin ettim. Kabin içine alınması konusunda en önemli ölçüt "kuru akü" veya "Dry Battery" etiketli olması. Özellikle 9/11 saldırısından sonra güvenlik denetimi, aküler konusunda en üst seviyede.

Uçak bileti rezervasyon 
Uygun uçuş, mümkünse direkt uçuş yapan firma bulmak gerekiyor. Online bilet satışında erken bilet almak oldukça ucuza geliyor ancak kredi kartı gerekiyor. Internet ortamında kredi kartı kullanımı konusunda tereddüt ediyorsanız sanal kredi kartı seçeneği endişenizi rahatlatabilir.

Havayolları firmasının engelliler için istediği belgeler genellikle firmanın internet sitesinde mevcut. Belgedeki bilgileri doldurduğunuzda size uçuş onayı vereceklerdir. Tüm yazışmalar email adresinize geliyor. Bazen faks göndermek gerekebilir. Elinizdeki onay belgesini uçuştan 2 hafta önce hatırlatma yapmak için tekrar irtibat mailine göndermek iyi olur.

Bu arada solunum cihazı, akülü tekerlekli sandalye ve sivil havacılık kurallarına ait mevzuata ait belgeleri toplamak gerekiyor. Örneğin, solunum cihazının uçak yolculuğu için uygun olduğuna dair teknik raporun, havayolları firmasına teslim edilmesi gerekiyor. Akülü tekerlekli sandalyenin de boyut ve ağırlık bilgilerinin havayolları firmasına teslim edilmesi gerekiyor. Kabin içinde tıbbi cihaz ve medikal çanta için muhtemelen sizden “extra seat” almanız istenecektir.

Pasaport
Yeni pasaport başvurusu yapacaksanız işlemlerinizi birinci derece yakınınız takip edebilir. Turist  veya yeşil pasaport için mutlaka gideceğiniz ülkenin vize durumunu öğrenin.

Otel rezervasyon 
Kalacağınız yer otel ise rezervasyonumuzu "engelli birey" veya "Handicapped person" olarak yaptırmak gerekiyor. Rezervasyon için önceden ücret istemiyorlar. Rezervasyon belgenizi yanınızda bulundurun.

Kongre kayıt işlemi 
Genellikle çevrimiçi kayıt imkânı var. Bazen form doldurup faks ile göndermek gerekiyor. Katılım onayınızı mutlaka almanız gerekiyor.

Yapılacaklar listesi
Her zaman bir şey unutulur. Erkenden bir liste oluşturmak oldukça yararlı oluyor. Bazen sabah uyandığımda listeye bir madde eklemek veya çıkarmak, en uygun malzeme listesi oluşturmak için iyi olur. Fazladan alacağınız her kalem, yanınızdakilere yük olacaktır.

1 ay önce yapılacaklar
Akülü tekerlekli sandalyeyi yolculuğa hazırlamak gerekiyor. Aküleri yenilemek, mümkünse yedek aküleri bağlamak gerekiyor. Solunum cihazını aküden kullanmak için, eğer yoksa 12 V çakmak soketi taktırmak gerekiyor. Ayrıca havaalanında 2 saat önceden bulunmanız gerektiğinden, uçak kapısında manüel hasta sandalyesine geçtiğinizde akülü tekerlekli sandalyeyi bagaja vermek için güvenlik kurallarına göre teslim etmeniz gerekiyor. Görevliler, akülerin ne tür olduğunu ve kutup başlarının sökülmüş olduğunu görmek istiyorlar. Bu nedenle önceden akülerin üzerine her ihtimale karşı “Dry Battery”  etiketi yapıştırmak iyi fikir. Ayrıca akü bölmesinin kapaklarını orada açmak yerine önceden bir güç soketi taktırmak ve orada soketi ayırmak çok pratik oluyor. Akülü tekerlekli sandalyeyi telim ederken mümkünse katlamak, küçültmek ve çengelli lastik ile sabitlemek, vitesi boşa almak, el frenlerini üzerine etiket yapıştırarak görünür hale getirmek ve kumanda kutusunu çıkarıp kabine almak gerekiyor.

Ayrıca akülü sandalye için yedek sigorta ve uygun bir alyen anahtar almak akıllıca olur.

Yolculuk sırasında, otelde ya da dışarıda bronş sekresyonu olursa mutlaka aspiratör cihazı gerekiyor. 12V DC girişi mutlaka olması gerekiyor. Gerektiğinde sırt çantası yedek aküden veya akülü tekerlekli sandalye çakmak adaptörü ile kullanılabilmeli.

15 gün önce yapılacaklar 
Göğüs hastalıkları uzmanı ile görüşüp sağlık raporunun yazılmasını sağlamak gerekiyor.
Uçakta kullanılacak akünün kaç saat idare edeceğini denemek gerekiyor.
Yedek solunum cihazı temini için kendi firmasıyla veya uyumlu başka firma ile görüşüp en azından birkaç saat yedek solunum cihazına uyum sağlayabilmek için kullanmak gerekiyor.

10 gün önce yapılacaklar
Havayolları firmasına doktor raporunu ve akülü tekerlekli sandalye ile uçacağını tekrar hatırlatan bir faks (bilet referans numarası)  göndermek iyi olur.

5 gün önce yapılacaklar
Bavul, çanta, medikal çanta, dizüstü bilgisayarı çantası vs en uygun duruma getirmek için malzeme listesi üzerinde çalıştım. Akülü tekerlekli sandalye için bagaj ücreti alınmıyor. Ancak kişi başına 20 kg bagaj kısıtlaması var. Bu nedenle;

Medikal Çanta
Sırt çantası Battery Pack
İdrar torbası, prezervatif sonda
Tekerlekli sandalye takım anahtarı,
Tekerlekli sandalye Şarj cihazı
12V DC Ventilatör Kablo/adaptör
Ventilatör hortumu adaptörü, kateter mount
220V AC Ventilatör Kablo
Aspirasyon makinesi ve 12 V DC adaptör, aspirasyon sondası 20-30 adet
HME Filtre 2 adet
Yedek Trakeostomi kanülü, steril eldiven, pamuk, trakeostomi pedi, penset
Bağlama lastiği
Cep telefonu ve şarj cihazı (Yurtdışında görüşmeye açık)
Uzatma kablosu,
Flaster
İlaç çantası
Kalem fener
Cuff enjektör
Laptop çantası
Giysi valizi

Giysi valizini check-in sırasında bagaja vermek üzere, diğerlerini, kabin içine almak üzere hazırladım.

2 gün önce yapılacaklar
Engelli yolcu olduğunuzu firmaya mutlaka bildirin! 
Havaalanı doktorunu aradım, sağlık durumumu belirttim. Uçuş saatinden 2 saat önce havaalanında bulunmamı ve doktor raporunu yanımda bulundurmamı önerdi. Ayrıca, yolcunun durumu ne olursa olsun, her şey kuralına göre olsa da en son yetkilinin kaptan pilot olduğunu hatırlattı. Yani uçağa almak istemezse almayabilirmiş.

Havaalanında 
Uçuş saatinden 2 saat önce havaalanında bulunun.
Havaalanında dolaşırken akülü sandalyenin 12 V çıkışından ventilatörü çalıştırmak gerekiyor. Uçuş sırasında kullanacağınız Battery Pack sırt çantasını uçağın kapısında kullanmaya başlayabiliriz. Normalde kendi akülü sandalyemiz ile uçağın kapısına kadar gitme hakkımız var.

Check-in sırasında sadece giysi valizlerini bagaja vermek, medikal doktor çantası ve dizüstü bilgisayarı çantasını yanınıza almak iyi olur. Görevli memura biletinizi verirken sağlık raporu yanınızda olsun. Sizi almak için bir görevli çağıracaktır. Bagaj kartları ve boarding pass kartlarınızı pasaportunuzla birlikte pasaport görevlisine veriniz. Türkiye’den dış ülkeye çıkış yapanlar kişi başına .....  TL ödeme yapıyor.

Pasaport kontrolünden sonra dış hatlar bekleme salonuna görevli ile kendi akülü sandalyenizde geçiyorsunuz. Buradan sonra sıkı bir güvenlik kontrolünden geçiliyor. Görevli, sizi, elektronik detektörün yanından geçiriyor. Diğerleri, yolcularla birlikte güvenlik aramasından geçiriliyor. Doktor çantasını gözden geçirmek isterler. Üzerinde medikal doktor etiketi olması, işleri kolaylaştırıyor.

Artık uçağa binmeye hazırız. Uçak kapısına kadar akülü sandalye ile gidebilirsiniz. O noktada sizi engelli taşıma sandalyesine alacaklardır. Solunum cihazından kısa bir süre ayrılmanız gerekiyor.
Siz uçaktaki koltuğunuza yerleştirilirken, bir yakınınızın akülü sandalyeyi bagaja teslim ederken akü kutup soketi ayırmak, katlamak, küçültmek, vitesi boşa almak ve kumanda kutusunu sökmek gibi işleri yapması gerekiyor.

Uçakta kullanılacak olan sırt çantası Battery Pack ile artık solunum cihazını ve gerekirse aspiratör cihazını çalıştırabilirsiniz. İyi uçuşlar!

http://www.sunexpress.com/tr/yolcular/fiziksel-engelli-yolcular/
http://www.turkishairlines.com/tr-tr/seyahat-bilgileri/bagaj/ozel-ekipmanlarin-tasinmasi
http://www.friendshipcircle.org/blog/2012/06/05/air-travelers-with-disabilities-here-are-your-rights/
http://www.cheapflights.com/news/traveling-with-disabilities/
http://www.alsa.org/news/vision-express/articles/july-2016/traveling-with-a-disability.html
https://www.turkishairlines.com/tr-tr/bilgi-edin/hasta-ve-engelli-yolcular/index.html