Sabancı Vakfı Fark Yaratanlar Hibe Programı kapsamında ALS-MNH Derneği ve “Evde Bakım Derneği” tarafından ortaklaşa yürütülen “Yaşamak Yetmez, Yaşatmak da Lazım” projesinin kapanış toplantısı 21 Haziran tarihinde İzmir’de yapıldı. ALS hastalarına ve bakımını üstlenen aile bireylerine tıbbi ve sosyal destek sağlanarak yaşam kalitelerinin yükseltilmesi hedefiyle çalışmalar yapılan proje ile aynı zamanda ALS hastalığı hakkında toplumsal farkındalığın oluşturulması amaçlandı.
Eğitim ve ziyaretler ailelerin sorunlarını azalttı
Projenin sonunda, hasta ve yakınlarının sağlık, sosyal ve psikolojik sorunları bilimsel verilerle ortaya kondu. Buna göre; ALS hastalarının yüzde 88,5’inin psikoterapi ve rehabilitasyon desteğinden yoksun olduğu, yüzde 82,6’sının iletişim olanaklarından yararlanamadığı, yüzde 78,3’ünün profesyonel düzeyde evde bakım desteği almadığı, hastaların hemen hemen yarısında derin bir ümitsizlik ve yalnızlık duygusu olduğu saptandı.
Hastanın bakımını üstlenen aile bireylerinin zamanının yüzde 75’inden fazlasını bakım için harcadığı, yüzde 86’sının önemli düzeyde bakım yükü ile karşı karşıya olduğu ortaya kondu Ayrıca, bakımı üstlenen aile bireylerinin yarısından fazlasında yüzde 57 depresyon, yüzde 52 anksiyete olduğu tespit edildi. Proje kapsamında evde yapılan ziyaretler ve eğitimlerle, bakımını üstlenen aile bireylerinin yalnızlık duygusu, depresyon ve anksiyete seviyelerinde önemli bir azalma olduğu kaydedildi.
Yaşamak Yetmez, Yaşatmak da Lazım projesi, ALS hastalarına evde bakımın daha etkin yapılması için bakımı üstlenenlere ev ziyaretleri ve çeşitli eğitim destekleri ile hastalığı anlama, karşılaştıkları sorunlarla daha kolay baş etme yolları kazandırılarak yaşam kaliteleri üzerinde olumlu katkılar sağladı. Proje aynı zamanda, ALS hastalarının evde bakımda yaşam kalitesini geliştirmek ve korumak amacıyla ekonomik, uygulanabilir çözüm önerileri geliştirilmesine destek oldu.
ALS Hakkında
ALS hastalığı, kas güçsüzlüğü, kaslarda erime ve buna bağlı yutma ve solunum problemi oluşturan, tedavi olanağı henüz olmayan ilerleyici bir nörolojik hastalıktır. Ülkemizde yaklaşık 8.000 ALS hastası olduğu tahmin edilmektedir. Hastalığın ilerleyen dönemlerinde hastalar yaşamlarının devam ettirilmesinde başkalarının bakımına ihtiyaç duymaktadırlar. Ağır engellilik/bakıma muhtaçlık yaratan bu hastalıkta, ALS hastalarının bakımları ise, genellikle eşleri, çocukları ve gelinleri tarafından sağlanmaktadır. Daha önce hastalığa ilişkin bakım deneyimi olmayan hasta yakınlarının, yeterli-doğru bilgiden, profesyonel bakım desteklerinden yoksun olmaları ve karşılaştıkları sorunlarla baş başa kalmaları en büyük problemlerinden biridir. Dolayısıyla, ALS, sadece hastayı değil bakımını üstlenen kişileri de fiziksel, sosyal, duygusal ve ekonomik yönlerden önemli ölçüde etkilemektedir
Yaşamak Yetmez Yaşatmak da Lazım Projesi Hakkında
Yaşamak Yetmez Yaşatmak da Lazım projesi kapsamında Evde Bakım Derneği Yönetim Kurulu Başkanı ve Öğretim Görevlisi Aynur Dik’in proje koordinatörlüğünde, ALS – MNH Derneği Yönetim Kurulu Üyesi ve Başkan Yardımcısı Dr. Alper Kaya’nın yürütücülüğünde ve multidisipliner bir ekibin desteğiyle İzmir ve İstanbul’da 150 ALS hasta ve yakınlarına eğitim ve sosyal bakım destekleri sağlandı. Proje, Türkiye’de evde bakım konusunda ve ALS alanında gerçekleştirilen ilk çalışma olmasıyla da öne çıkıyor.
İstatistiki Bilgiler
Elde edilen çıktılar arasında hasta ve yakınlarının yaşadıkları sorunlar;
- Hastaların %82,6’sı iletişim olanaklarından yoksun.
- Hastaların %82,3’ü ileri teknoloji kullanmıyor.
- Hastaların sadece %14’ü ileri teknoloji kullanarak iletişim kurabiliyor.
- Hastaların yarısı hastalığı ve bakımı ile ilgili güncel bilgilerden yoksun.
- Hastaların %92,3’ü konuşma ve yutma terapisi desteği almamış.
- Hastaların %88,5’i psikoterapi desteğinden
- Rehabilitasyon hizmetlerinin büyük çoğunluğu hasta yakınları tarafından sağlanıyor.
- Hastaların büyük çoğunluğu rehabilitasyon desteğinden
- Hastaların yarısından fazlası beslenme konusunda eğitimden ve destekten yoksun.
- Hastaların yarısı entübe ya da mekanik ventilasyonda.
- Hastaların yarıya yakınının yardımcı araç ihtiyacı var.
- Hastaların %78,3’ü evde bakim hemşiresi desteğinden yoksun.
- Hastaların yarısında derin bir ümitsizlik
- Hastaların yarısı acil olarak hastaneye başvuru yapıyor.
- Hastaların %77,7’si sosyal çalışmacı desteğinden yoksun.
- 119 hasta ne tip bir ALS hastası olduğunu bilmiyor.
- Hastaların çoğunun (%61,8) bakımı aile tarafından karşılanıyor. Ücretli bakıcısı olan %26, evde bakım firması tarafından bakılan hasta oranının ise %1,5 olduğu saptandı.
- Hastaların çoğu giyinme, kişisel bakım, yatak içi hareket, yürüme ve merdiven çıkmada ciddi sorunlar yaşıyor.
- Hastaların yarısı entübe veya mekanik ventilatöre bağlı. Bu sorunların 2. ve 3. ziyarette giderek kötüleştiği gözlendi.
- Hastaların yarısı (%58) bilimsel tedavi dışında alternatif tedaviler kullanmış. Bunlar; bitki, sülük, akupunktur, biyoenerji, mistik uygulamalar vb. Bu durum hastaların ciddi suiistimal edildiklerini gösteriyor.
- Umutsuz olmayan hasta oranı sadece %14,2. Hastaların yarısının ciddi derecede ümitsizliği var.
Hasta yakınlarına yönelik elde edilen verilerden bazıları ise;
- Hasta yakınlarının hastalarına ortalama 4 yıldır baktığı ve bakım için günde zamanının %75’inden fazlasını verdiği saptandı. Ayrıca bakım verme işlerini başka birine devredemedikleri gözlemlendi.
- Bakım verici hasta yakınlarının yarısı bakım için kendini yeterli görmüyor ve eğitim ihtiyacı olduğunu belirtiyor.
- Bakım vericilerin sadece %14’ü bakımın yük olmadığını belirtti. Ancak %86’sı yük altında olduğunu belirtti.
- Hasta yakınlarının yarısından fazlasında (%57) depresyon, %52’sinde anksiyete olduğu saptandı. Ancak olumlu bir gelişme olarak, proje kapsamında hemşireler tarafından yapılan ev yapılan ziyaretlerinde bu durumun azalmış olduğu gözlendi.
Aynur DİK
Evde Bakım Derneği Başkanı
Proje Koordinatörü
http://www.evdebakim.org.tr/
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder