Yardımcı teknoloji / Gözlerle müzik

ALS, locked-in sendrom ve ileri derecede fiziksel engel oluşturan benzer hastalıklarda iletişim seçenekleri azalıyor.

Teknolojik gelişmelerin hızla ilerlediği günümüzde, bilgisayarda uygun yazılım kullanarak göz ve/veya baş hareketleri ile iletişim olanakları artıyor.

Göz bilgisayarı, eyetracking (Göz izleyici) kamera ve uygun bir yazılımdan oluşuyor. Dünyada AAC (augmentative alternative communication) standartlarında oluşturulmuş yazılı veya görsel iletişim tabloları mevcuttur. Göz izleyici sistem ile bilgisayar ekranında sanal bir klavye kullanarak yazı yazmak mümkündür. Yazılan yazıyı bir metin okuyucu (text-to-speech) yazılımı yardımıyla seslendirmek de mümkündür. Okuma-yazması olmayan veya anadili dışında bir şekilde iletişimin gerekli olduğu ortamda resim veya simgelerle iletişim kurabilmek mümkündür.

Baş-boyun hareketi sağlam olan hastalarda baş hareketlerini takip eden ve hareketi bilgisayarda fare hareketlerine dönüştüren donanım ve yazılımlar mevcut. Örneğin Smartnav baş-takip (head-tracking) sistem. https://www.naturalpoint.com/smartnav/

Smartnav sistem, birkızılötesi ( infrared ) kamera ve yansıtıcıdan (reflective dot) oluşur. Kamera, bilgisayar ekranının üst kısmına yerleştirilir. Yansıtıcı ise kullanıcının alın bölgesine yapıştırılır. Saniyede 120 kare izleme hızı (120fps) ile oldukça hızlı bir baş takip sistemidir. Fare tıklaması yapabilmek için yardımcı bir yazılımla birlikte geliyor

ALS hastalığı ilerleyici bir hastalık olması nedeniyle hastalar el yazısı, konuşma, mimik kaslarını giderek kaybederler. ALS hastalarında göz hareketleri genellikle sağlam kalmaktadır. Bu durumdaki hastalarda göz takip sistemi (eyetracking) iletişim kurabilmek için dünyada oldukça yaygın olarak kullanılıyor.

Göz takibi (Eyetracking) nedir?

En basit ifadeyle, göz takibi, göz hareketlerinin ölçülmesi anlamına gelir. Daha bilimsel olarak göz izleme, görme dikkatini değerlendirmek için kornea yansımalarının optik izlenmesine dayanan 2D ekran veya 3D ortamlardaki göz pozisyonunun (bakış açısı) ve hareketin kayıt edilmesi demektir.

Göz izleme teknolojisi

 Çoğu modern göz izleyici, yakın kızılötesi teknolojisini ve göz hareketini izlemek için yüksek çözünürlüklü bir kamerayı kullanmaktadır. Genellikle göz bebeği kornea yansıması (PCCR) olarak adlandırılan temel kavram oldukça basittir:

Pupil merkezi kornea yansıması (PCCR)

 Yakın kızılötesi ışık, gözbebeği (pupil) merkezine doğru yönlendirilir ve kornea (gözün en dıştaki saydam tabaka) yüzeyinde yansımalara neden olur. Bu yansımalar bir kızılötesi (infrared) kamera tarafından izlenir.

Göz izleme normal bir ışık kaynağı ile çalışıyor mu?

 Hayır, görünür dalga boyundaki ışık kaynağı ile göz bebeği izlemek mümkün değildir.  Bakış yönü ölçümünün doğruluğu, göz bebeğinin ve kornea yansımasının saptanmasına bağlı olduğundan, sadece kızıl ötesi spektrumlu görüntüleme tatmin edici izleme  imkanı sağlar.

Neden normal ışık kaynağı ile mümkün olmuyor?

 Görünür spektrumun kontrolsüz ve dağınık yansıma üretmesi nedeniyle ölçüm yapmak zordur. Kızılötesi ışık insan gözü tarafından algılanmaz ve bu nedenle göz bebeği ve iris arasında kesin bir farklılaşma sağlar. Işık doğrudan göz bebeğine girerken, sadece iris  (renkli tabaka) ışığı “yansıtır”

Göz izleme kamerası:

Göz izleyici kameralarda teknik olarak ön plana çıkan konular şöyledir:

 Örnekleme oranı: Göz izleyici, göz pozisyonunu saniyede kaç kez ölçüyor? Tipik değer 30 ila 60 Hz arasında değişirken, özel araştırma ekipmanları genellikle 120-1000 + Hz’de örneklem verir.

 Ölçüm hassasiyeti: Göz izleyici bakış yönünü ne kadar hassas ölçer? Düşük maliyetli donanım 1.0 derece civarında başlarken, high-end izleyiciler 0,1 dereceye kadar (veya daha düşük) ölçüyor.

Eyeharp nedir?

https://turkals.blogspot.com.tr/2017/07/fiziksel-engelli-kisilerin-muzik.html

Benim kişisel müzik yolculuğum, lise yıllarında klasik gitar tutkusu olarak başladı. Hastalığımın ilerlemesi ile birlikte el becerilerimi de kaybettim. İyi derecede gitar çalıyordum.

Bir süre kayıplar nedeniyle ağır depresyon yaşadım.

Tekrar müzikle barışmam zaman aldı.

2 yıl önce Eyeharp Project ile tanıştım. Baş hareketlerim henüz sağlam olduğu için Eyeharp yazılımını baş hareketleri ile kullanıyorum.

Günümüzde Vst (Virtual Studio Technology)  Kütüphaneleri var. Örneğin flüt, Panflute, gitar, Obua gibi enstrumanlar Eyeharp yazılımı yardımıyla çalınabilir. https://www.native-instruments.com/en/

Konserde hem klasik batı müziğinden örnekler hem de ülkemizden müzik örneklerini seslendirdik.

Göz izleyici (Eyetracking) ile Eyeharp yazılımını kullanmak ve sanal tuşlara odaklama yaparak müzik çalmak da mümkün. Bu seçenekten daha çok CP hastaları yararlanabiliyor.

Uygun fiyatta bir göz izleyici kamera olarak Tobii 4c kamera kullanıyorum. Bilgisayar oyunları için üretilmiş Tobii 4c kamera, 175 € civarında, Türkiye’de yok, yurtdışından getirttim.

https://tobiigaming.com/eye-tracker-4c/

Eyeharp hakkında daha fazla bilgi için http://theeyeharp.org

Konserden bazı kayıtlar

https://photos.app.goo.gl/K7YC2yADBYSHuGG57

Facebook Sayfası
Instagram Sayfası