Balgam sorunu

ALS hastalığında bulber belirtilerle başlayan türünde (bulber ALS) solunum ve yutma güçlüğü erken dönemde ortaya çıkar. Beyin sapı ve bulbus (soğancık) denilen bölgede solunum, yutma merkezleri vardır. Bulber tutulumlu ALS hastaları, erken dönemde yürüme ve el becerileri henüz bozulmasa da konuşma, yutma ve zayıf öksürük, nefes darlığı yaşayabilirler.

Solunum güçlüğü ve kuvvetli öksürememe nedeni, diyafram adelesinin güçsüzlüğüdür. Bu nedenle solunum kapasitesi azalır.

Solunum güçlüğünü tespit etmek için çeşitli solunum testleri yapılır. Bu testler, göğüs hastalıkları uzmanı tarafından değerlendirilir. Özellikle FVC (Forced vital capacity)  azalmıştır. Bu durumdaki hastalarda kandaki oksijen satürasyonu düşmeye başlar. Karbondioksit atılamaz, hiperkapni denilen durum ortaya çıkar.

Diyafram kaslarında güçsüzlük nedeniyle  hastalar kuvvetli öksüremez. Öksürük göğüs  hastalıklarında en sık rastlanan yakınmalardan biri olup, solunum yollarının aşırı sekresyon ve yabancı materyallerden temizlenmesine yardımcı olan önemli bir savunma mekanizmasıdır.  Öksüremeyen hastalarda bronşlarda balgam birikir. Balgam söktürücü ilaçlar çok da etkili olmaz. Balgam temizliği yapılamayan hastalarda pnömoni -zatüre- riski çok yüksektir.

Öksürme  ile balgam temizliği yapılamıyor ise geçici olarak postüral drenaj, tapotman masajı vs. ile yardımcı olunur. Diğer bir geçici yöntem ise öksürmeye yardımcı cihazdır. Cough assist denilen cihaz öksüremeyen hastalar için basınçla öksürmeye yardımcı bir cihazdır.

Aspiratör ile  nefes borusundaki balgamı temizlemek mümkündür. Ancak oldukça zahmetli ve el becerisi gerektiren bir işlemdir. Hasta çok rahatsız olabilir. Bronşlarda biriken ve öksürükle atılamayan balgamı temizlemek ise zordur. Ağızdan veya burundan aspirasyon çubuğu ile nefes borusuna ulaşmak mümkün fakat çok zahmetli bir işlemdir. Bu nedenle eğer öksürükle balgam çıkaramıyor ise trakeostomi ameliyatı en makul çözüm.

ALS, ilerleyici bir hastalık olduğu için, yukarıda sözettiğim yöntemler sadece birkaç hafta /ay işe yarar. Kalıcı çözüm trakeotomi yapmaktır.