10. Ulusal Sinirbilim Kongresi

10. Ulusal Sinirbilim Kongresi - ALS Hastalığının Gelişimi, Genetiği ve Geleceği paneli

9-12 Nisan tarihleri arasından İstanbul Üniversitesi’nde gerçekleştirilen 10. Ulusal Sinirbilim Kongresi’nde ALS Hastalığının Gelişimi, Genetiği ve Geleceği konulu panelde Nazlı Başak, Emel Ulupınar ve P.Hande Özdinler çalışmalarını katılımcılarla paylaştılar.

Nazlı Başak Amiyotrofik Lateral Sklerozun Genetiği başlıklı sunumunda özellikle SOD1, TDP-43, FUS genlerindeki mutasyonlara değindi:

1993 yılında SOD1 genindeki mutasyonun bulunması çok önemli bir gelişme oldu. SOD1 çok iyi bilinen bir gen olmasına rağmen araştırmalar çok zor ilerliyor. SOD1 mutasyonu mitokondri, endoplazmik retikulum, protosom başta olmak üzere hücrede farklı birimlerin işleyişini olumsuz etkilemektedir. Ailesel ALS vakalarının %20’sine, toplam ALS vakalarının %2’sine SOD1 mutasyonunun neden olduğu düşünülmektedir. SOD1 geninin 150’den fazla tip mutasyonu tespit edilmiş durumda. SOD1 mutasyonu sadece klasik ALS’ye neden olurken diğer gen mutasyonları başka benzer hastalıklara neden olabilir. Sadece motor nöronlardaki değil komşu hücrelerdeki SOD1 mutasyonunun da ALS’ye yol açabilir.

SOD1 dışındaki gen mutasyonları diğer nöromüsküler hastalıklara da yol açabilir. Örneğin aynı gendeki, aynı tipteki mutasyon bir bireyde ALS’ye diğerinde SMA’ya yol açabilir. Birbirlerine benzer olan TDP-43 ve FUS genlerindeki mutasyonlar hem ailesel hem de ailesel olmayan ALS’ye neden olduğu görülmüştür. Şimdiye kadar yapılan araştırmalarda TDP-43 geninin 30, FUS geninin 15 tip mutasyonu tespit edildi. TDP-43 mutasyonunun ailesel ALS vakalarının %4’üne neden olduğu düşünülmektedir. FUS mutasyonu içinde bu oran geçerlidir.

Yapılan araştırmalarda ALS’ye yol açan toplam 10 gen mutasyonu tespit edildi. Bu 10 mutasyon toplam ailesel ALS vakalarının %30’una sebep olmaktadır.(%20 SOD1, %4 TDP-43, %4 FUS, %2 diğerleri) Kalan %70’nin genetik arka planı bir sır olarak kalmaktadır.

“ALS tek bir genden kaynaklanıyor olsaydı genetik arka planını ortaya çıkarmak çok daha kolay olurdu. Birçok gendeki birçok mutasyonun ufak etkilerle hastalığa neden olduğunu sanıyorum.”

ALS olmayan kişilerle ile ALS hastası kişilerin gen haritaları karşılaştırılır. Farklılıklar araştırılır. Nazlı Başak yapılan genetik çalışmaların hem ailesel hem de ailesel olmayan ALS’yi anlama ve tedavi geliştirme yolunda çok önemli olduğunu belirti.

***

Emel Ulupınar, Kortikal Gelişimin Nörobiyolojisi konulu sunumunda ALS’nin anatomik boyutu ile ilgili bilgi verdi. Farklı tipte motor nöronlar olduğunu, ALS’de etkilenenlerin projeksiyon nöronlar olduğunu söyledi. Yapılan en son laboratuar çalışmalarının teknik detaylarını konuklarla paylaştı.

***

Prof Hande Özdinler sunumunda ALS üst motor nöronların ALS’de neden öldüğü, bazı motor nöronların neden hastalıktan etkilenmediği konusunda araştırmaların devam ettiğini belirtti. Üst motor nöronları genetik olarak etiketlemek için geliştirdikleri yöntemin hayvan modellerinde çok önemli kolaylık sağladığını söyledi.

ALS MNH Derneği