Beyin elektrotları ve beyin bilgisayar arayüzü ile daha hızlı iletişim

İletişim, bir şekilde, insanların içinde bulunduğu etkileşimlerin en temel biçimlerinden biridir. On yıllar boyunca, iletişim yöntemleri, daha hızlı ve anlık yollarla sürekli değişmektedir. Ancak araştırmacılar ve bilim adamları, ciddi felç olan kişilere tekrar kolaylıkla iletişim kurmalarına yardımcı olmak için gösterdikleri çabalar konusunda sürekli olarak çalışıyorlar.

Stanford Üniversitesi, Harvard Tıp Fakültesi, Brown Üniversitesi ve Massachusetts Genel Hastanesi dahil olmak üzere çeşitli hastaneler ve üniversitelerden bir araştırmacı ekibi, ciddi felçli bireylerin kolaylıkla iletişim kurma yeteneğini yeniden kazandıracak bir beyin-bilgisayar arabirimi (BCI) geliştirmek üzere bir kez daha bir araya geldi . Ekibin çabaları, katılımcıların önceki çalışmaların dört katına kadar daha hızlı bir yazım hızına ulaşmalarını sağladı.

Araştırmacılar, çeşitli felç biçimlerine sahip üç katılımcının beyin yüzeyine yerleştirilen implant BCI  (beyin bilgisayar arayüzü) kullandı ve özellikle yazı yazma konularına odaklandı. Üç katılımcının her biri bir imleci alfabenin harflerini gösteren bir ekranda hareket ettirmek için BrainGate'i kullandı. Her bir katılımcının, bir bilgisayar fare kullanmak gibi bir işaretle-ve-tıkla yöntemiyle performanslarını ölçmek için üç yazma görevini yerine getirmesi istendi.

Şaşırtıcı bir şekilde, BCI, katılımcıların daha önce felç sahibi olan herkesten daha hızlı "yazı yazmasına"  imkan sağladı; en yüksek performans gösteren katılımcı dakika başına sekiz kelimeye kadar yazabiliyor ve daha önce kaydedilenlerden dört kat daha yüksek bir hız.

Katılımcıların, kabloların başlarından dışarıya çıkması ve kablolara bağlı olmalarının hala bir sakıncası olsa da, araştırmacılar halihazırda kablosuz teknolojiyi araştırıyorlar. Araştırmacılar, yöntemle ilgili daha ileri çalışmaların,  felçli bireylerin internette sörf yapmaya ve müzik çalmaya kadar temel iletişimin ötesine geçmesine izin vereceğini düşünüyorlar.

Araştırmacılar BCI'leri felçli bireylere yardım etmek için ilk kez araştırmış değil. Bu ayın başlarında, Avrupalı bilim adamları, felç olmuş bir kişinin düşüncelerini "okuyabilen" ve dolayısıyla iletişimi kolaylaştıracak bir BCI geliştirdi. Ayrıca geçtiğimiz yıl, katılımcıların robot kollarını düşüncelerine göre kontrol etmelerine izin veren, invazif olmayan EEG tabanlı bir sistem geliştirildi.

Tirasemtiv (CK-2017357) Faz 3 çalışması

Tirasemtiv (Faz 3 çalışması)

Tirasemtiv, kas iskelet sisteminde belirli bir moleküle bağlanan ve kas fonksiyonunu güçlendiren yenilikçi bir ilaçtır. ALS'deki farmakolojik anlamı, var olan kas gruplarını aktive ederek kas kuvvetinde ALS'ye bağlı azalmayı telafi etmektir. Bu  yaklaşım, kalp hastalığı için benzer ilaçlarla (kalp yetmezliği) kendini kanıtladı.  Kalp kası güçsüzlüğünün nedeni telafi edilemez, ancak etkileri azaltılabilir. Tirasemtiv, araştırma tabanlı ABD  ilaç firması Cytokinetics (San Francisco) tarafından geliştirildi.

"Vitality-ALS", Tirasemtiv ilacının ALS'deki terapötik etkisini araştıran ikinci çalışmadır (Faz 3). Çalışma ABD ve Avrupa'da gerçekleşti. İlk çalışma maddelerin olumlu etkilerini doğrulamak için yapıldı. Solunum fonksiyonlarında istatistiksel olarak önemli bir düzelme görüldü. ALS hastaları, Vitality-ALS çalışmasına kayıt olabilmek için aşağıdaki kriterleri karşılamalıdır.

İyi solunum fonksiyonu (Vital kapasite% 70'den fazla)
Solunum yardımı yok (maskeveya invaziv)
Oral tabletlerin uygulanması için yeterli yutma fonksiyonu
Maksimum 24 aylık süre
Devam eden çalışma, hastalığın seyrini tamamlamış ve nispeten düşük derecede endişe duyan ALS'li kişilerin tedavisini amaçlıyor.

Tirasemtiv ile yapılan ilk ve şimdiki çalışmada, "baş dönmesi" nin görülmesi sık istenmeyen bir ilaç etkisi idi.

Almanya'da, Berlin'deki Üniversite Kliniği (Charité), Hannover, Jena ve Ulm'daki merkezlerde çalışma devam ediyor.  Çalışmaya hastaların dahil edilmesi 2016 yaz başlarında gerçekleşti. Çalışma, 2017 yılı sonunda tamamlanacak.

Çalışmanın hasta kayıt aşaması tamamlanmıştır; Bu nedenle, bu çalışmaya yeni hasta katılımı mümkün değildir.
http://www.als-charite.de/studien/tirasemtiv-phase-3-studie-2/
https://cytokinetics.com/tirasemtiv/

A Phase 3, Open-Label Extension Study of Tirasemtiv for Patients With Amyotrophic Lateral Sclerosis (ALS) Who Completed VITALITY-ALS (CY 4031)

https://clinicaltrials.gov/ct2/show/NCT02936635?term=VIGOR+ALS&rank=1

2014 çalışma: 
Ilacın güvenli olduğu saptanasına rağmen ne yazık ki, sonuçlar Tirasemtiv ALS Fonksiyonel Derecelendirme Ölçeği (ALSFRS)  plasebo kontroller ile karşılaştırıldığında  hastalığın ilerlemesinde hiçbir farkı göstermemiştir. Faz çalışması birincil amacı karşılamadığı  sonucuna varılmıştır. Cytokinetics Inc Tirasemtiv daha fazla çalışma gerektiğini belirtmiştir.
Kaynak:
http://inpublic.globenewswire.com/releaseDetails.faces?rId=1779916

2016 yılında İzmir'de neler yaptık

İdrarda bakılabilecek yeni bir biyolojik belirteç bulundu

Avustralya Flinders Üniversitesi'nden ve Miami Üniversitesi'nden araştırmacılar, MND'li hastalardaki hastalık ilerlemesini izlemek için bir biyolojik belirteç görevi görebilecek yeni bir protein keşfettiler. Dr Shepheard ve Dr Rogers önderliğinde yazılmış bir makale bugün 'Nöroloji' araştırma dergisinde yayınlandı.

p75 nedir?

Biyolojik belirteç, p75 olarak adlandırılan bir proteindir Embriyonik gelişim sırasında  başlangıçta nöronların büyümesini destekler ve doğumdan sonra seviyeleri belirgin şekilde azalır. Hayatımız boyunca vücudumuz sinir sisteminin yaralanmasını algıladığında  p75 daha yüksek seviyelerde tekrar ortaya çıkar ve idrarda tespit edilebilir.

Bu bulgular neden önemlidir?

Yeni biyolojik belirteçlerin keşfi, MND'yi tedavi etme ve yenme yolundaki nihai hedeflerden biridir. Vücuttaki belirli bir maddenin varlığının doğrudan belirli bir hastalıkla ilişkili olduğunu bilmek, bize hastalığın ilerlemesinin objektif biyolojik bir ölçüsüdür. Yeni tedavilerin etkileri, biyolojik belirteçlerin düzeylerini karşılaştırarak ölçülebildiğinden klinik araştırmalar için bu çok önemlidir. Üriner p75, MND araştırma çalışmaları için kullanılabilecek heyecan verici yeni bir biyolojik belirteçtir. Zamanla MND'li daha çok sayıda insanın p75 seviyelerinin nasıl değiştiğine ilişkin verileri toplamak önemli olacaktır,

Kaynak:
http://www.neurology.org/content/early/2017/02/22/WNL.0000000000003741.full.pdf+html

PBA - Nedensiz gülme/ağlama nöbetleri

PBA (pseudobulbar affect) “İstemsiz emosyonel dışavurum bozukluğu” (Involuntary emotional expression disorder; IEED) olarak tanımlanan bir sendrom;

İnme, MS, Parkinson, amiyotrofik lateral skleroz ve Alzheimer hastalarında kontrolsüz gülme ve/veya ağlama epizodları ile seyreder.

Bulber başlayan ALS hastalarında nedensiz gülme/ağlama nöbetleri görülebilir. Neudexta ilacı, doğrudan ALS tedavisine yönelik değidir. Neudexta (dextromethorphan HBr 20 mg and quinidine sulfate 10 mg) Bazı ALS hastalarında görülen nedensiz, kontrol edilemeyen gülme-ağlama krizleri (PBA pseudo bulber affect) için kullanılıyor. Yurtdışında piyasada mevcut.

Aşağıdaki test, hastada PBA olup olmadığı hakkında kabaca fikir verebilir. 

PBA (Pseudobulbar affect)  Testi

Bu test 7 sorudan oluşmaktadır. 13 ve üzerindeki skorlar PBA olabileceğini gösterir.
Bu test psikiyatrik muayene yerine geçmez. Doktorunuzdan bilgi alınız.

Nuedexta hakkında

Nuedexta ilacı, doğrudan ALS tedavisine yönelik değidir. Neudexta (dextromethorphan HBr 20 mg and quinidine sulfate 10 mg) Bazı ALS hastalarında görülen nedensiz, kontrol edilemeyen gülme-ağlama krizleri (PBA pseudo bulber affect) için kullanılıyor. Yurtdışında piyasada mevcut.

ALS  hastalarında başka  faydası olur mu?
Bunun için araştırma yapılıyor. FazII aşamasını tamamladı. Yani henüz ALS hastalığında etkili olup olmadığı, ne kadar zamanda etkili olduğu, doz, yan etki vs bilmiyoruz.
Gülme/ağlama nöbetleri bazı Bulber ALS hastalarında görülebilir. Dextrometorphan eskiden beri bulber ALS tutulumu olan hastalarda nöroprotektif etkisi nedeniyle kullanılıyor.
Neudexta ilacının ALS hastalarında diğer bulber sorunlar için etkili olup olmayacağını bilmiyoruz.
Bunu anlamak için yapılan araştırmalarda, merkezleri bulber bölgede olan yutma, solunum gibi  fonksiyonlara iyi gelebileceği tahmin edilmektedir. Henüz bu kesin olmamakla birlikte çalışma umut vadediyor. Yani Neudexta ALS tedavisi için bulunmuş bir ilaç değil.
İlaca odaklı yaşamayın. Yutma, konuşma güçlüğü başladıysa kilo kaybı, solunum testi takip ediniz. Her zaman ALS den 1 adım önde olunuz. Zira ALS hastalığında bir sonraki aşamada neler olacağını biliyoruz.

Dikkat!
Monoamin oksidaz inhibitörleri (MAOI'lar), NUEDEXTA ile etkileşime girerek ciddi yan etkilere neden olabilir.
Kalp rahatsızlığınız varsa veya kalp ritmi problemleri yaşıyorsanız. NUEDEXTA, kalp ritmini değiştirir gibi ciddi yan etkilere neden olabilir.
NUEDEXTA'nın en sık görülen yan etkileri ishal, baş dönmesi, öksürük, kusma, halsizlik ve ayak bileklerinde şişme olmuştur

https://www.nuedexta.com/

Hardiman ALS Prognostic Index

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4469087/

ALS-MNH hastalarında fizik tedavi

1- elektrikli aletlerle fizik tedavi önerilmiyor 

2- kas geliştirmeye yönelik aşırı egzersizler önerilmiyor 

3- kaslara aşırı masaj önerilmiyor, kas hücreleri zarar görüyor. 

4- rom (range of motion) denilen germe egzersizleri öneriliyor. 

5- başlangıç döneminde günlük işlerde ağır fiziksel yorgunluklardan kaçınmak gerekiyor 

6- denge, yürüme sorunları başladığında mutlaka baston, yürüteç, engelli mimari tadilat gerekiyor 

7- yutma güçlüğü başladıysa kesinlikle vitastim denilen elektrikli stimülasyon ALS hastalarında önerilmiyor

8- kas geliştirme ürünleri, protein tozları önerilmiyor

Not: bir Motor Nöron hastalığı çeşidi olan PLS  (primer lateral sclerosis) daha etkin fizik tedavi öneriliyor. 

Tilki uykusunda anneyi beklemek

https://www.aydinlik.com.tr/toplum/2017-ocak/tilki-uykusunda-anneyi-beklemek


30.1.2017 11:00
Bayram Yiğit, annesine ALS tanısı konulunca işi gücü bıraktı. Annesine tam 8 yıl baktı. Ne işi ne sigortası var ve hayatının en zor sorusuyla karşı karşıya: Askere mi gideyim, anneme bakmaya devam mı edeyim?

Bayram Yiğit, Türkiye’deki yaklaşık 10 bin ALS (Amiyotrofik lateral skleroz) hastasından biri olan Zeynep Yiğit’in en küçük oğlu. Bayram’ın hayatının seyri annesi 7/24 bakım gerektiren bu hastalığa yakaladıktan sonra tamamen değişti. 8 yıldır annesine tek başına bakıyor. Zeynep Yiğit, artık tamamen yatağa bağımlı ve sadece gözleriyle iletişim kurabiliyor. Bayram, kendisiyle aynı kaderi paylaşan ALS’lilerin yakınlarına soruyor: Annemi bırakıp askere gitmeli miyim?

SAĞLIKÇILAR BİLE YABANCI

Zeynep Yiğit’e Mart 2009’da İstanbul Tıp Fakültesi’nde ALS teşhisi konuldu. Sağlık görevlilerinin birçoğu için bile yabancı bir dünyaydı bu. Bayram eve geldi ve araştırdı. Annesi, ülkemizde Fenerbahçeli Futbolcu Sedat Balkanlı’nın, dünyada da ünlü bilim adamı Stephen Hawking’in hastalığı olarak bilinen hastalığa yakalanmıştı.

Sinir hücrelerinin ölümü, kas erimesi ve solunum yetmezliği nedeniyle felç ve ölüme neden olan bu hastalığın nedeni henüz bilinmiyordu tedavisi de yoktu. Annesi, hastalık ilerledikçe tek başına iş göremez, yemek yiyemez, giyinemez, yıkanamaz, yataktan dahi kalkamaz hale gelecek; nefes alma, konuşma, yutma yeteneklerini kaybedecek ve tamamen başkasına ve solunum cihazına bağımlı olarak yaşayacaktı. Zamanında tıbbi destek verilmeyen hastalara 3-5 yıl ömür biçiliyordu.

ANNESİNİN ELİ AYAĞI OLDU

Nitekim Zeynep Yiğit, Ekim 2009’da solunum sıkıntısı nedeniyle hastaneye yatırıldı. Üç ay yoğun bakımda kaldı. Nefes borusu ameliyatı (trakeostomi) yapılarak solunum cihazına bağlandı. Bayram, evli olan iki ağabeyinin huzurunu bozmak istemedi. İşi gücü bıraktı. Askerliği askıya aldı. Bayram’ın eli ayağı, her şeyi aynı zamanda annesinin oldu. Bütün ALS hastaları gibi 7/24 bakıma ihtiyacı olan annesine tam 8 yıl tek başına baktı. Gün geldi onunla birlikte hastanede yatıp kalktı. Ayda bir kanül değişimi için sağlık görevlileriyle birlikte annesini 4. kattan merdivenlerden indirip, çıkardı. Yemek yedirdi, tuvaletini, banyosunu yaptırdı. Annesinin canı sıkılmasın diye maç değil, onunla birlikte dizi izledi. İki yıl önce İstanbul’da ziyaret ettiği ALS MNH Derneği’nin Başkanı İsmail Gökçek’in eşi Adalet hanım onu cesaretlendirince, kanül değişimini de evde kendisi yapmaya başladı. Geceleri ‘tilki uykusu’na yattı. Her an yataktan fırlamaya hazır ve tetikte oldu. Çünkü solunum cihazının hortumu çıkarsa annesi nefessiz kalabilirdi.

Bayram 31 yaşında. İşi yok, sigortası yok. Devletten 930 lira bakıcı parası alıyor. Ama sigortalı olursa bu aylık kesilecek. Ayda 70 lira ödemek koşuluyla sadece sağlık hizmetinden faydalanabiliyor. Mart 2017’de tecili doluyor ve hayatının bekli de en zor sorusuyla karşı karşıya. Sosyal medyadan kendisiyle aynı kaderi paylayan ALS hastalarının yakınlarına soruyor: Mayıs ayında askerliğimi erteleyip annemin yanında mı kalayım, yoksa bir bakıcı tutup kendi hayatımı kurma yoluna mı gideyim?

ARTIK ÇOK YORULDUM!

Songül Badıllı’nın eşi 5 yıldır ALS hastası. Oğlu, üniversiteyi kazandıktan sonra bir yıl okula gidememiş. Eşine tek başına bakıyor. Eşinin şu anda sadece iki parmağı çalışıyor.Yatalak, konuşamıyor. Eşinin emekli maaşı 1400 lira. Badıllı buna ek olarak 915 lira bakım parası alıyor. Hastalıktan sonra evlerinden birini satmışlar, diğeri icralık. Şu an kirada oturuyorlar. Eşi hastalandıktan sonra işlerini yürütemediği için 350 milyar borçları var. Üniversite öğrencisi oğlu aldığı 400 liralık kredi ile idare etmeye çalışıyor. Songül hanım, bir yandan hasta bakarken bir yandan da evde çorap örerek aile bütçesine katkıda bulunmaya çalışıyor. “Bel fıtığım arttı. Çarşafını komşuların yardımıyla değiştiriyorum. Sabah 6’ya kadar başında bekliyorum. Gecem gündüzüm yok. Borçlular kapıma dayanıyor. Çocuğum para istediğinde ona ne diyeceğimi bilemiyorum. 24 saat bir evin içindeyim. Hiçbir sosyal hayatım yok. Artık çok yoruldum” diyor.

HUZUREVLERİ KABUL ETMİYOR

Türkiye’de ALS hastalarının bakımı tamamen aile bireyleri tarafından yapılıyor. Bakacak yakını olmayan ALS hastaları sahipsiz. 24 saat bakım gerektiren bir hastalık olduğundan huzurevleri de bu hastaları kabul etmiyor. Engelli çocuklarına bakan anneler için sigorta primi ödenmesi ve erken emeklilikle ilgili gündeme gelen uygulama, ALS’li ebeveynlerine 24 saat bakan çocuklar ve yakınları için de geçerli olmak üzere kanunlaştırmalıdır. Bazı hasta yakınları evde bakım parası alıyor. Ancak evde bakım ücreti alabilmek için ailenin toplam gelirinden kişi başına düşen miktarın asgari ücretin üçte ikisini geçmemesi gerekiyor. Örneğin bir çocuklu memur emeklisi bu haktan yararlanmıyor.

TIBBİ CİHAZ DESTEĞİ SAĞLANMALI

Sosyal Güvenlik Kurumu mevzuatı ALS hastalarının yaşam kalitesini artırıcı medikal malzeme ücretlerinin ödenmesi konusunda yetersiz. Hastalığın gidişatı sırasında oluşacak komplikasyonları önleyecek destek cihazları, pozisyonlandırma cihazı, akülü tekerlekli sandalye gibi gereçler SGK kapsamı dışında. Solunum cihazı (Ventilatör) ALS hastaları için yaşamsal. Hastalara SGK deposundan kullanılmış, bakımı, hijyenik temizliği, garantisi belli olmayan ikinci el solunum cihazı verilmesi de büyük bir sorun.

MS hastalığında ilk biyomarker bulundu. Darısı ALS hastalığına.

Multipl skleroz (MS) için bilinen bir tedavi olmamasına rağmen, bir atak sonrasında yeni saldırıların önlenmesine ve fonksiyon kaybının  iyileşmesine yardımcı olabilecek tedaviler vardır. Bununla birlikte, hastalığın üç alt tipi vardır. Hastanın mevcut tedavisinin uygunluğu ve etkililiğinin belirlenmesi, pahalı, zaman alan  bir dizi  testleri çermektedir. Şimdi, 12 yıl süren bir araştırmadan sonra, uluslararası bir araştırma ekibi, MS alt tiplerinin basit bir kan testi ile belirlenmesine izin verecek bir biyolojik belirteç keşfetti.

Araştırmayı yöneten Avustralya'nın Macquarie Üniversitesinden Professor Gilles Guillemin, "Bu, önemli bir bulgudur, çünkü üç MS tipini hızlı ve basit bir şekilde prognoz etme olanağını kolaylaştıracak ve klinisyenlerin MS hastalarına yönelik tedavilerini daha doğru ve hızlı bir şekilde uyarlamalarını sağlayacaktır" diyor.

Biyomarker testi, beyindeki enflamatuvar süreçte rol oynadığı bilinen triptofan içeiyor. Bu nedenle araştırmacılar Alzheimer, Parkinson ve motor nöron hastalığı gibi iltihaplanma ve nörodejenerasyonun yol açtığı bilinen diğer hastalıkların daha iyi anlaşılmasına  yol açacağını düşünüyorlar
Ayrıca araştırmanın, yeni terapötiklerin geliştirilmesine ve  kişiselleştirilmiş tedavilere yol açabileceği umulmaktadır.

Biyomarker:  Belli hastalığa özgü tıbbi belirteç
ALS-MNH hastalığı için henüz bir biyomarker bulunamadı.

Kaynak
http://www.nature.com/articles/srep41473

Yardımcı teknoloji: Glassouse

Yardımcı teknoloji meraklılarına

Baş hareketlerini, fare hareketlerine dönüştüren gözlükle bilgisayar kullanmak mümkün. Tasarımı bir Türk tarafından yapıldı. Türkiye’de Tübitak ilgilenmedi, şimdi yurtdışından satın alabilirsiniz. 399 $
http://glassouse.com/