13 Haziran 2013 tarihinde Marmara Üniversitesi’nde Prof. Dr. Hande Özdinler “ALS Araştırmalarında Güncel Gelişmeler” konulu bir toplantı gerçekleştirdi. Konuşmasında, Chicago’daki Northwestern Üniversitesi Les Turner Laboratuarında yaptığı çalışmalarını ve son gelişmeleri anlattı.
Prof Dr. Hande Özdinler’in konuşmasından notlar:
ALS’nin en karmaşık nörodejeneratif hastalık olduğunu belirten Prof. Dr. Hande Özdinler, ALS’de hem beyindeki hem de omurilikteki motor nöron hücrelerinin birlikte öldüğünü ve şimdiye kadar yapılan araştırmaların çoğunlukla sadece omurilikteki motor nöronlarla ilgili yapılan çalışmalar olduğunu söyledi. ALS’nin hızlı ilerlemesinin sebebinin, korteks yani beyindeki hücrelerin omuriliktekilerle aynı zamanda ölmesinden kaynaklandığını belirtti. Sadece beyindeki motor nöronları incelediklerini çünkü beyinden omuriliktekine mesaj gitmezse onların bir şey yapamadıklarını söyleyen Prof. Dr. Hande Özdinler; motor nöronların omurilikten başlayarak ölmesi ve en son beyindeki motor nöronların ölmesinin yanlış olduğunu bulduklarını açıkladı ve ALS’de yaşam süresinin kısa olmasının da bu nedenden olduğunu belitti.
Prof. Dr. Hande Özdinler, laboratuarlarının amacının motor nöronların neden öldüğünü bulmak olduğunu belirtti. Yaptıkları çalışmalarda motor nöron ölümüne sebep olan ilk nedenlerden biri, uyarıların iletilmesini sağlayan aksonlarda, motor nöronların taşımayı yapamaması olduğunu, başka bir nedenin, glutamat birikmesi olduğunu belirtiyor. Glutamat birikmesi motor nöronların gereksiz yere fazla çalışmasına yol açıyor. Bu da yorgunluk ve daha çabuk yorulmaya neden oluyor. Motor nöron ölümünün diğer bir sebebi de protein birikmesi olduğunu söylüyor. Hücre içinde fazla biriken protein ALS’ye yol açıyor. Her hastada farklı nedenlerden kaynaklanan ALS’nin tedavisinin, her hastada aynı ilacın etkili olmasıyla çözümlenmesinin pek de mümkün görülmediğini de sözlerine ekliyor.
Hedeflerinin, ALS’ye uzun vadede çözüm bulmak olduğunu, bunu da öncelikle vücutta hangi nedenden kaynaklı ortaya çıktığını bulmak ve sonrasında nedene göre tedaviye dönüştürülecek yöntemler geliştirmekle sağlanacağını belirtti. Şu anda ALS’de tek bir ilacın her hastada etkili olamayacağının anlaşıldığını sözlerine ekledi. Önce ALS vücutta neden ortaya çıktı bunun belirlenip sonrasında ona uygun tedavinin yapılması gerektiğini belirtti. Yani tedavi nedene göre değişecek.
Çözümün, hem hücre hem protein hem de gen yönünde arandığını belirten Prof. Dr. Hande Özdinler, bunun için sadece motor nöron bazında çözüm bulmaya çalıştıklarını söylüyor. Sorunun motor nöronlarla ilgili olmasının, sadece motor nöronlarda çalışmak istemelerinin nedeni olduğunu da sözlerine ekliyor.
Ölen hücreyi tek başına alıp neden öldüğünü bulma çalışmalarından bahseden Prof. Dr. Hande Özdinler, ölen hücreyi izole etmeyi başardıklarını ve dünyada ilk defa upper motor nöronları “flüoresan yapma yöntemiyle” izole etmeyi başaran çalışmayı gerçekleştirdiklerini söyledi. Sadece hastalıklı motor nöronlar kullanılarak hangi genlerde ekson (protein kodlayan) kaçağı olduğunu bulduklarını belirtti.
ALS’de motor nöronların yanında astroglial hücrelerinin de hastalandığını söyleyen Prof. Dr. Hande Özdinler, bu yüzden zaten ölmekte olan motor nöronun ölümünün hızlandığını belirtti. Astrositlerin neden aktif olduğunu ve motor nöronlarla neden bir kavgaya girdiklerini bulma çalışmalarından bahseden Hande Hanım, aktif olan astrositleri de yine flüoresan yöntemiyle izole ettiklerini ve neden aktif olduklarını bulmaya başladıklarını da sözlerine ekledi. Aslında motor nöronlara yardım etmesi gereken astrositler, bilinmeyen bir nedenle motor nöronlara yardım etmeyi bırakmasının motor nöron ölümünü hızlandırdığını belirtti.
Prof. Dr. Hande Özdinler, çalışmaların devamlılığında ve araştırmaların artmasında dünyada ALS derneklerinin çok büyük bir rolü olduğuna da değindi. Sevgili Hande Özdinler’e Türkiye ziyaretinde yaptığı bu güzel bilgilendirme toplantısı için teşekkür ediyor, çalışmalarında da başarılar diliyoruz.
Kaynak: www.als.org.tr
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder