Uluslararası 24. ALS/MND Sempozyumu notları:

24. Uluslar arası ALS/MND toplantısı 6-8 Aralık 2013 tarihleri arasında Milano'da yapıldı. Klinik ve Bilimsel olarak ayni anda devam eden iki programdan oluşuyordu. Ben Bilimsel olan toplantılara katildim. Bilimsel toplantılar da su ana başlıklara bölünmüşlerdi:



1.       HASTALIKTA SEÇİCİ NÖRON ÖLÜMÜ
2.       RNA MEKANİZMALARI
3.       İNVİTRO HASTALIK MODELLEMELERİ
4.       TEDAVİ STRATEJİLERİ
5.       HÜCRE METABOLİZMASI VE STRES
6.       GENETİK VE GENOMİK
7.       GLİA BİYOLOJİSİ VE PATOLOJİ
8.       PROTEİN İŞLEM MEKANİZMALARI

Şimdi bu panellerin hepsini kısaca özetleyeceğim.

Hastalıkta secici nöron ölümü: Bildiğiniz gibi ALS hastalığında hem omurilikteki hem de beyindeki nöronlar ölüyor. Neden diğer nöronlar değil de bunlar oluyor diye anlamak için 5 konuşmacının katıldığı bir panel yapıldı. Bu panelde omurilik motor nöronlarında önce büyük alpha motor nöronlarının öldüğü küçük çaplı motor nöronlarının ise en son öldüğu anlatılıp bunun nedenleri üzerine konuşuldu. Ayni şekilde beyindeki internöronların da hassasiyet gösterildiği söylendi ve periferal nöronların da özellikle hastalık sonuna doğru dejenere olduğu belirtildi.

RNA mekanizmaları: ALS hastalığında önemli olan mekanizmalardan biri de RNA mekanizması ve bu konu ile ilgili olarak 6 konuşmanın yapıldığı bir toplantı oldu. Yakin zamanda bulunan C9orf72 genindeki intron büyümesi ve bunun sebep ve sonuçları tartışıldı. TDP-43 genindeki mutasyonların RNA metabolizmasını nasıl etkiledi konuşuldu.

Invitro model sistemleri: Bu panelde iPS-den üretilmiş motor nöronlarının ilaç teşhisi için kullanılması tartışıldı ama çok soru cıktı ve birçok kişi bu yöntemi beğenmediklerini belli ettiler. Hastaların fibroblastlarından yapılmış yapay motor nöron kültürlerinin işlevliği tartışıldı. Herkes güvenilir bir invitro sistemine ihtiyaç olduğunu belirtti ama fibroblasttan yapılma motor nöronlar pek de inandırıcı gelmedi. Özellikle C9orf72 geninde mutasyon olan hastaların fibroblastlarında motor nöronlarında görülen intron büyümesi görülmediği için fibroblasttan elde edilen nöronların da hastalıklı olup olmadığı tartışıldı.

Tedavi Stratejileri: Bu panelde 5 konuşmacı vardı ve bence en güzel panellerden biriydi. Burada hastalığı hafifletmek için bağışıklık sistemini hedef almak, mutasyona uğramış ve topak topak olmuş proteinleri antibody ile yok etmek ve adeno associated virus kullanarak gen tedavisi yapmak üzerine konuşuldu. Hastalığın özellikle sonlarına doğru hem astrositler hem mikroglia aktive olduğu için acaba onları nasıl inaktif ederiz üzerine tartışıldı, mutasyonu bilinen proteinleri sistemde nasıl yok ederiz diye konuşuldu ve AAV özellikle klinik çalışmalara girebilir mi diye tartışıldı çünkü vücut tolore ediyormuş ve beyin kan duvarını virüs geçebiliyormuş.

Hücre metabolizmaları ve stres: Bu panelde motor nöronlarının ölümüne sebep olan hücresel metabolizmalar tartışıldı. Örneğin mitokondrideki değişiklikler ve enerji üretimindeki sorunlar, endoplasmic reticulum ve golgi arasındaki trafiğin bozulması ve bunun protein homeostasis üzerindeki etkileri ve proteinlerin nasıl topçuk oluşturdukları üzerinde konuşuldu.

Genetik ve Genomik: Gen konusu asında iki panelde işlendi ve toplam 12 konuşma yapıldı. Yeni bulunan C9orf72 geni ile ilgili 3 konuşma vardı ve bu genin farklı uzunluk gösterdiği üzerine konuşuldu. İzole edilen motor nöronlarında değişen genlere bakıldığı ve değişen genlerin bazı mekanizmaları işaret ettiği söylendi. Farklı topluluklarda ve farklı etnik gruplarda farklı genlerin ve farklı mutasyonların olduğu ve farklı popülasyonlarda farklı ilaçların daha etkili olabileceği önerildi.

Glia biyolojisi ve patolojisi: ALS hastalığında özellikle hastalığın son safhalarında glianın ve mikroglianın aktive olduğu ve bu aktivasyonun motor nöronların sağlığını kötü etkilediği üzerinde konuşuldu. SOD1 modellerinde bunun daha belirgin görüldüğü ama TDP modellerinde aynı bulgulara rastlanmadığı tartışıldı. Bu mekanizmanın insanda da geçerli olduğu söylendi.

Protein işlem mekanizmaları: Bu panelde de 7 konuşmacı vardı ve ALS hastalığında mutasyonlu proteinlerin birbirlerine yapıştığı prion gibi yayıldığı ve bu proteinlerin işlem mekanizma bozukluğu hastalığın en önemli tetikleyici sebeplerinden biri olarak tartışıldı. SOD1, TDP43 ve c9orf72 genlerinin mutasyonunun hücrede nasıl etkilerinin olduğu konuşuldu.

P. Hande Ozdinler
Assistant Professor, Department of Neurology, Northwestern University