Normalde vücutta kan dolaşımı, kalpten çıkan büyük atardamarlar yoluyla ve belli bir basınçla (Ortalama 120 mm hg) pompalanan kan, kılcal damarlarda oksijen/karbondioksit değişiminden Sonra toplardamarlar Yoluyla kalbe geri döner ve oradan akciğerlere pompalanır. Toplardamarlar iç çeperlerinde kanı tek yönlü taşıyacak kapakcıklara sahiptir. Toplardamarlar, ayrıca bulunduğu bölgedeki kas hareketleri ile kanı tek yönlü olarak büyük toplardamarlara ulaştırırlar.
Hareketsizliğe bağlı olarak toplardamarlar kanın dönüşünü yeterince sağlayamazlar. Bu durumda özellikle ayaklarda, kanın içeriğinde bulunan su, doku arasında birikir. Buna ödem denir.
Ayaklarda şişlik şikayetleri ile doktora gitseniz, size önce ayakları yukarı kaldırmanızı tavsiye edecektir. Bu mantıklı bir yaklaşımdır fakat bir ALS hastası gün boyunca nasıl bir yerde yatar, oturur, tekerlekli sandalye, koltuk vs vücut ölçülerine uygun mudur bilmez. Bu nedenle birçok sorunumuz gibi ayaklarda şişlik sorununu da kendi başımıza çözmek gerekiyor.
Oturma pozisyonunda:
Eğer oturduğunuz yer koltuk, sandalye, tekerlekli sandalye vs ağırlığınızı dengeli dağıtmazsanız minder ne kadar kaliteli olursa olsun rahat edemezsiniz.
Kalça ve uyluk bölgesi ve mindere temas eden bölgelerin eşit yük taşıması için ayağınızın altındaki yükselti, ayaklık vs iyi ayarlanmalıdır. Böylece bacağın mindere temas ettiği bölgede toplardamarlar bası altında kalmaz. Bu durum, kalça tabanından uyluk kasları arasından, diz arkasından geçen siyatik siniri korumaya da yardımcı olur.
Eğer geriye yaslanarak oturuyorsanız ayakları da yükseltmek gerekiyor.
Yatma pozisyonu:
Yatakta daha fazla zaman geçirmek, ayaklarda şişliği azaltır. Ayrıca sıcakta kılcal damarlarda genişleme olduğu için şişlik artar. Soğuk uygulaması faydalıdır.
Uzun süreli şişlik devam ederse, toplardamarlardaki kapakçıklar hasar görür. Bu Nedenle şişlik başladığında önlemini de almak gerekir.
Diğer çözüm, sabahları henüz şişlik başlamadan varis çorabı giymektir. Bağcıklı spor ayakkabı giyerek, aşağıdan başlayarak bağcıkları sıkıştırmak da bir çözüm olabilir.
Yemeklerde tuzu azaltmak da faydalıdır.
Kendisi hareket edemeyenlerde pasif germe, hareket egzersizleri oldukça faydalıdır.
Masaj yaparken dikkat!
Kan pıhtısı içeren bir alana masaj yapmak pıhtıyı yerinden oynatabilir veya parçalayabilir ve pıhtı veya parçaları kan akışı yoluyla beyne veya akciğerlere gönderebilir. Diğerinden daha fazla şişmiş, dokunulduğunda oldukça sıcak olan, her zamanki şişkinlikten farklı bir şekilde ağrılı olan bir kol veya bacağa asla masaj yapmayın. Şişlik bacak veya ayaktaysa, ayak parmaklarını yukarı doğru esnetin. Bu bacakta ağrıya neden oluyorsa, bir pıhtıya işaret eder. Bu işaretlerden herhangi bir mevcut ise tedavi gerektirir.
